Türkiye'de yaklaşık 1, 5 milyon kayıtlı çalışanın istihdam edildiÄŸi yeme-içme sektörü zor günler geçiriyor. Önce salgının vurduÄŸu ardından ekonomik koÅŸulların zorladığı restoranlar, lokantalar, tatlıcılar ile pastacılar ayakta kalmakta güçlük çekiyor.
Yaklaşık 2 yıldan bu yana devam eden Covid-19 salgınından en fazla etkilenen sektörlerin başında gelen yeme-içme sektörü ardı ardına gelen zamlardan sonra ne yapacağını ÅŸaşırdı.
Enflasyonun yükselmesi, zamlar ve yaÅŸanan ekonomik sıkıntılar her sektörde olduÄŸu gibi yeme-içme sektöründe de büyük sıkıntılara yol açtı.
Yeme-içme sektörünün kullandığı hammaddelerde; yaÄŸdan elektriÄŸe, etten tavuÄŸa kadar her ürüne gelen zamların ardından yemek fiyatlarının artması ve vatandaşın alım gücünün zayıflaması restoran ve lokantaların müÅŸteri kaybetmesine neden oldu.
Yaklaşık 2 yıldan bu yana devam eden salgın sürecinde iÅŸ yerlerini açamayan restoranlar, lokantacılar ile tatlıcılar, son dönemde de zamlar nedeniyle zor günler geçiriyor.
DoÄŸalgaz, akaryakıt, gıda ürünlerindeki artış, asgari ücret, elektrik ve ambalaj gibi birçok ürüne art arda yapılan zamlar zor günler geçiren yeme-içme sektörünü olumsuz etkilerken, sektör yetkilileri zamlara çözüm bulunmasını istiyor.
Gaziantep Lokantacılar, Kebapçılar, Pastacılar Tatlıcılar ve Baklavacılar Odası BaÅŸkanı Abdulkadir Katmerci, tüm girdi maliyetlerine gelen zamlar nedeniyle hem esnafın hem de vatandaşın maÄŸdur olduÄŸunu söyledi.
Salgının çıkışından itibaren hammadde ürünlerinin tamamında yüzde 300'e yakın bir artışın meydana geldiÄŸini belirten Katmerci, "Pandeminin çıkışından itibaren hammadde ürünlerinin tamamında yüzde 300'e yakın bir artışlar meydana geldi. Undan yaÄŸa, etten mercimeÄŸe, salçadan bibere, ÅŸekerden sade yaÄŸa, niÅŸastadan yumurtaya kadar birbirlerine zincirleme olarak baÄŸlı ürünlerin fiyatları çok yükseldi. Girdi maliyetlerinin yanında elektrik faturalarının girdi maliyetleri arttı. Ayrıca yükselen petroldeki fiyat artışı nakliye ücretlerinde de bir artış olmasına sebep oldu. Bu artışların küçük esnafımıza ciddi anlamda yansıması olmuÅŸtur." dedi.
"Yılın başından bu aya kadar hammadde girdi maliyetleri yüzde 300 arttı"
YaÅŸanan artışlardan ötürü SGK ve BaÄŸ-Kur primlerini ödeyemeyecek durumda olduÄŸunu ifade eden Katmerci, küçük esnafın ülkenin bel kemiÄŸi olduÄŸunu ve gerekli desteÄŸinin verilmesi yönünde çaÄŸrılarda bulundu.
Satılan ürünlerin kendi maliyetlerini bile kurtarmadığını belirten Katmerci, "Yılın başından bu aya kadar ham madde girdi maliyetleri yüzde 300, elektrik girdi maliyetlerimiz yüzde 100'ün üzerinde bir artış oldu. Hem yılın başında hem de 6'ncı ayda asgari ücrette gelen artışlar, SGK ve BAÄž-KUR primlerinde ve kira maliyetlerindeki artışlardan dolayı fiyat artışları konusunda bizi mecbur bırakıyor. Bizler SGK ve BaÄŸ-Kur primlerimizi ödeyemeyecek durumdayız. Belirli aralıklarla af çıkmasını, bunların makul ve ödenebilir bir seviyeye çekilmesini talep ediyoruz. Åžu an satılan ürünler, kâr bırakmıyor ancak kendi maliyetine satışı yapılıyor." ifadelerini kullandı.
"Yetkililerin ülkenin bel kemiÄŸi olan küçük esnafa gerekli desteÄŸi vermesi gerekiyor"
Esnafın en büyük giderlerinden birisinin elektrik faturası olduÄŸunu belirten Katmerci, 2022'nin başından bu yana elektrik gider maliyetlerinin yüzde 200'e yakın arttığını ifade ederek ÅŸunları söyledi:
"Esnafın ödediÄŸi elektrik faturaları baÅŸlı başına bir gider olmaya baÅŸladı. Yılbaşından önce 5 bin TL kira ödeyen bir esnaf, 1000-1500 TL elektrik faturası ödüyordu. Fakat ÅŸu an 7 bin 500 TL kira ödeyen bir esnaf 25 bin TL elektrik faturası ödüyor. Biz en yüksek enerjiyi kullanıyoruz. Bizlere bu konuda bir tolerans edilmesi gerekiyor. Dün TÜPRAÅž'ın bir açıklaması oldu; geçen yıl 7'inci ayından bugüne kadar kıyaslanan rakamla 5 kat kâr elde ettiÄŸini açıkladı. TÜPRAÅž kazansın ama 5 kat kâr etmesin. Küçük esnaf çok zor durumdadır. Küçük esnafın ayakta kalması ve ülkenin bel kemiÄŸinin ayakta durabilmesi için yetkililerin esnafa gerekli desteÄŸi vermesi gerekiyor."
"Hükümet yeme ve içme sektöründeki KDV oranın tekrardan gözden geçirmesi gerekiyor"
Küçük esnafa her türlü desteÄŸin verilmesi gerektiÄŸinin altını çizen Katmerci, "Biz yetkililerden ÅŸunları talep ediyoruz; elektrik maliyetlerinin minimize edilmesini, SGK ve BaÄŸ-Kur primlerinin ödenilebilir seviyeye getirilmesi ve Türkiye genelinde bulunan Tarım Kredi Kooperatiflerinin yüzde sıfır kar ile bizlere ürün tedarik etmesidir. Küçük esnafın yerelde ve genelde desteklenmesi gerekiyor. Hükümetimizin yeme ve içme sektöründe uygulanan KDV oranın tekrardan gözden geçirilmesi gerekiyor. Çünkü bizim girdi maliyetlerimiz bir, çıktı maliyetlerimiz yüzde 8'dir." diye konuÅŸtu.
YaÅŸanan fahiÅŸ fiyat artışlarından ötürü maliyetlerinin aşırı bir ÅŸekilde arttığını ifade eden esnaf Erkan Öksüzler ise, yetkililerin girdi maliyetlerinde ki artışlara karşı gerekli adımların atması ve esnafa destek vermesi gerektiÄŸini söyledi.
Öksüzler, "Maliyetlerimiz çok aşırı bir ÅŸekilde yükseldi. YaÄŸ ve ÅŸeker gibi ürünlerde çok aşırı bir ÅŸekilde artış var. Bu haliyle müÅŸterilerimizin sayısı da düÅŸürüyor. Mesela müÅŸteri eskiden büyük pasta yaptırırdı, ÅŸimdi bütçesine göre küçük pasta yaptırıyor. Adam eskiden 60 misafir çağırırken ÅŸimdi 15 kiÅŸi çağırıyor. Fiyat arttığı için müÅŸteri artık bütçesinin yettiÄŸi ÅŸeyi yapıyor. Mesela kız isteme faslı için çikolatamız var ama fiyatları çok yükseldi. Ä°nsanlar eskiden bütçeye bakmazdı ama ÅŸimdi her ÅŸeyi hesaplamak zorunda kalıyor. Hangisi bütçesine uygun geliyorsa onu almak istiyor." dedi.
"Åžeker, yaÄŸ ve un gibi temel ham maddelerde düÅŸüÅŸ olması lazım"
Girdi maliyetlerinin düÅŸmesi halinde fiyatların da düÅŸeceÄŸini ifade eden Öksüzler, "Åžeker, yaÄŸ, un gibi temel maddelerde düÅŸüÅŸ olması lazım. Geçen sene ÅŸekerin torbası 250 liraydı ÅŸu anda 1000 lira. Unun torbası 120 liraydı ÅŸu anda 520 lira. Yağın tenekesi 250 liraydı ÅŸu anda 650 lira. En basiti bir pasta kutusu 1 liraydı ÅŸu anda 7 lira. Haliyle biz de zorlanıyoruz. Fiyatlar yüzünden eskiden bir ton iki ton alıyorsak ÅŸu anda 300 kilo, 500 kilo alıyoruz. Fiyatlar yükselince ne oluyor, satışlar düÅŸüyor. Biz her türlü sıkıntı çekiyoruz." ÅŸeklinde konuÅŸtu.